خوشه بندی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس معیارهای مدل آلتمن

از آن جایی که بورس به عنوان یکی از بازارهای سرمایه در تمام دنیا، نقشی اساسی در تحولات اقتصادی هر کشور می تواند داشته باشد؛ اقتصاددانان، سرمایه گذاری در این بازار را مهم ترین عامل رشد اقتصادی دانسته، و همواره به دنبال تفکیک و دسته بندی شرکت های موفق و ناموفق از لحاظ مالی و تخصیص منابع به کارآمدترین صورت بوده اند. تحقیقات تجربی انجام شده، حاکی از آن است که نسبت های به دست آمده از اطلاعات مالی قابل اتکا، می تواند کمک موثری به ارزیابی موفقیت و عدم موفقیت بنگاه های اقتصادی کند. یکی از الگوهای پیش بینی کننده وقوع بحران مالی شرکت ها، الگوی پنج متغیره ای است که توسط آلتمن معرفی شده، به نام وی شهرت یافته و بارها مورد آزمون پژوهشگران قرار گرفته است. هدف از این پژوهش خوشه بندی و رتبه بندی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از لحاظ توانایی مالی و راهنمایی سرمایه¬گذاران، اعتباردهندگان و سایر ذی نفعان در ارزیابی توانایی مالی شرکت های فعال در این بازار می باشد. بدین منظور با جمع آوری صورت های مالی کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 5 ساله 1388 تا 1392، اقدام به استخراج داده های مورد استفاده در متغیرهای پنج گانه ی مدل پیش بینی ورشکستگی آلتمن از صورت های مالی شد. شرکت های مذکور با 2 شرط، فعال بودن و در دسترس بودن اطلاعات مالی مورد بررسی واقع شدند. پس از آن با استفاده از نرم افزار statistica و با در نظر گرفتن 5 متغیر مذکور، اقدام به قرار دادن این شرکت ها در 5 خوشه، با استفاده از تکنیک k-means شده است. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که این شیوه می تواند به طبقه بندی شرکت های مورد بررسی از لحاظ مالی و اعتباری منجر شده و مقادیر z´ مدل آلتمن شرکت ها، در هر خوشه به یکدیگر نزدیک می باشند. با استفاده از نتایج این پژوهش بانک ها و موسسات اعتباری، سازمان بورس اوراق بهادار و سرمایه گذاران می توانند به بینشی صحیح در رابطه با ارزیابی توانایی و یا درماندگی مالی شرکت ها دست یابند.